Bảo hiểm xã hội là gì?

Tiền bảo hiểm chiếm khoảng > 10% lương của người lao động. Tuy nhiên nhiều người không hiểu rõ quyền lợi của các loại bảo hiểm này. Vậy người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) nhận được quyền lợi như thế nào? Dưới đây là một số thông tin về bảo hiểm xã hội bạn nên biết.

1. Những thông tin cơ bản về bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội là gì?

BHXH là một trong những chính sách xã hội của Nhà nước, đảm bảo thay thế hoặc chia sẻ rủi ro, nhằm bảo vệ người lao động, khi họ mất khả năng làm việc. Người tham gia BHXH sẽ được hưởng quyền lợi khi bị mất hoặc giảm thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn giao thông, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết.

Sổ BHXH là căn cứ để giải quyết chế độ BHXH cho người tham gia. Những thông tin gồm thời gian làm việc, quá trình đóng,hưởng BHXH. Mỗi cá nhân có một số sổ BHXH duy nhất, có mã định danh, ghi nhận quá trình tham gia các loại bảo hiểm,các chế độ, chính sách được hưởng trọn đời. Người tham gia bảo hiểm chỉ cần cung cấp mã số này, sẽ được hưởng các chế độ của BHXH trên toàn quốc.

Bảo hiểm xã hội bao gồm 2 loại là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Bảo hiểm xã hội bắt buộc, do Nhà nước tổ chức và bắt buộc người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. BHXH bắt buộc bao gồm các chế độ: thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tuổi tuất.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện, do Nhà nước tổ chức, người tham gia lựa chọn phương thức và mức đóng phù hợp với thu nhập của mình, để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.

2. Phân biệt bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

Bảo hiểm y tế là loại hình bảo hiểm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Người tham gia BHYT sẽ được trả một phần hoặc toàn bộ chi phí khám chữa bệnh và thuốc men. BHXH có bao gồm bảo hiểm y tế không? Câu trả lời là không. Mặc dù BHXH và BHYT có sự liên quan nhưng chúng là 2 phạm trù khác nhau.

Điểm khác biệt giữa bảo hiểm y tế và BHXH là gì? Điểm khác nhau cơ bản của BHXH và BHYT là phương thức thanh toán, cụ thể:

Bảo Hiểm Y Tế: Người tham gia BHYT khi khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, thai sản… sẽ được BHYT thanh toán hoặc giảm các chi phí trực tiếp mà không cần phải làm hồ sơ.
Bảo Hiểm Xã Hội: Người lao động bị mất hoặc giảm thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết… muốn hưởng chế độ BHXH phải làm hồ sơ và gửi lên cơ quan bảo hiểm. Sau khi hồ sơ được giải quyết, người lao động mới nhận được khoản trợ cấp.

Tất cả mọi người đều có thể tham gia BHYT. Nhưng đối tượng tham gia BHXH là người lao động và ngoài độ tuổi lao động. Ngoài ra, BHXH và bảo hiểm y tế còn khác nhau ở mức đóng, quyền lợi được hưởng…

3. Quyền lợi bảo hiểm xã hội

Khi tham gia BHXH, người tham gia hưởng những quyền lợi sau:

Được tham gia và hưởng các chế độ theo Luật BHXH.
Được cấp và quản lý sổ BHXH và nhận lại sổ khi không còn làm việc.
Nhận lương hưu và trợ cấp đầy đủ, kịp thời
Hưởng bảo hiểm y tế trong các trường hợp: đang hưởng lương hưu, nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản, nhận con nuôi, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hay trợ cấp ốm đau.
Chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động và được thanh toán chi phí giám định y khoa nếu đủ điều kiện hưởng BHXH
Ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH cho người khác. Được cung cấp thông tin về đóng BHXH theo định kỳ; yêu cầu người sử dụng lao động cung cấp thông tin về việc đóng, quyền được hưởng chế độ của BHXH. Người tham gia được khiếu nại, tố cáo, khởi kiện BHXH theo quy định pháp luật.

4. Mức đóng bảo hiểm xã hội Đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc

Mức đóng bảo hiểm = Tiền lương căn cứ của người đóng bảo hiểm x tỷ lệ trích đóng. Tiền lương tháng của người lao động bao gồm:
- Mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
- Tiền lương theo ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, thâm niên nghề.
Đối với BHXH tự nguyện: Người lao động phải đóng 22% mức thu nhập hàng tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

5. Hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần

Điều kiện được hưởng BHXH một lần:

Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng đóng BHXH chưa đủ 20 năm.
Đóng BHXH chưa đủ 20 năm, sau 1 năm nghỉ việc không đóng BHXH,yêu cầu nhận trợ cấp 1 lần.
Đang mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng hoặc mắc bệnh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, không tự phục vụ được nhu cầu sinh hoạt.
Người ra nước ngoài định cư.

Hồ sơ hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần, người lao động chuẩn bị hồ sơ bao gồm những giấy tờ sau:

Sổ bảo hiểm xã hội
Đơn đề nghị hưởng trợ cấp
CCCD/CMND, sổ hộ khẩu hoặc đăng ký tạm trú
Người mắc bệnh hoặc suy giảm khả năng lao động phải phụ thuộc vào người khác cần chuẩn bị trích sao hồ sơ bệnh án
Đối với người ra nước ngoài định cư cần chuẩn bị giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc giấy tờ minh chứng việc nhập tịch và định cư ở nước ngoài. Hồ sơ sau khi hoàn thành theo đúng quy định và gửi về cơ quan BHXH sẽ được giải quyết trong 10 ngày.

Cách tính trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần

Mức hưởng trợ cấp BHXH 1 lần = Mức bình quân tiền lương hàng tháng x 1,5 (những năm trước 2014) + Mức bình quân tiền lương hàng tháng x 2 (những năm sau 2014)

Trong đó: Mức BQTLHT = (mức lương đóng BHXH x số tháng đóng BHXH x mức điều chỉnh hàng năm) / tổng thời gian đóng BHXH

6. Cách tra cứu thông tin báo bảo hiểm xã hội trực tuyến

Thay vì đến tận cơ quan BHXH để trích xuất số liệu, người lao động có thể tra cứu thông tin qua website của bảo hiểm xã hội Việt Nam. Sau khi truy cập vào mục Tra cứu trực tuyến bạn có thể tìm hiểu các thông tin về mã số BHXH, quá trình tham gia BHXH… Lưu ý: cần phải nhập đầy đủ thông tin cá nhân để tra cứu.

Xem thêm: Bảo hiểm y tế là gì?

BÀI VIẾT CÙNG CHUYÊN MỤC:

Bảo hiểm xã hội là gì?

1. Những thông tin cơ bản về bảo hiểm xã hội