Đầu tư chứng khoán: Cách tiếp cận cho người mới bắt đầu

Trước khi đầu tư chứng khoán, bạn cần xây dựng kế hoạch và xác định mục tiêu đầu tư cho mình. Bên cạnh đó, hiểu rõ về rủi ro và lợi nhuận đầu tư giúp bạn tìm được cổ phiếu phù hợp với kế hoạch và mục tiêu ban đầu.

Xác định cách đầu tư cũng giống như việc bạn mua một chiếc xe hơi (nhưng đầu tư chứng khoán có nhiều rủi ro hơn). Đầu tiên bạn cần hiểu rõ về nhu cầu và sở thích của mình. Sau đó bạn xem xét các dòng xe, so sánh giá cả, hiệu suất, công năng… để quyết định xem sẽ mua loại xe nào. Đầu tư chứng khoán cũng như vậy nhưng việc phân tích sẽ cần kỹ càng hơn, bởi vì đầu tư bao gồm cả lợi nhuận và rủi ro.

Đối với nhiều người, việc đánh giá các khoản đầu tư có thể khó hơn việc mua một chiếc ô tô, nhất là trong khoảng thời gian đầu. Tuy nhiên, tập làm quen và phân tích các yếu tố cơ bản trong đầu tư, bạn có thể tìm ra các cơ hội tốt với rủi ro thấp hơn.

Dưới đây là bốn bước cần làm khi phân tích một cổ phiếu tiềm năng:

1. Xây dựng kế hoạch đầu tư

Kế hoạch đầu tư sẽ giúp bạn xác định thời gian nắm giữ và mức độ rủi ro có thể chấp nhận. Mục tiêu đầu tư có thể giúp bạn loại bỏ các cổ phiếu không phù hợp.

Nếu bạn cần tiền trong tương lai gần (ví dụ: để trả nợ, mua nhà, mua xe), việc đầu tư vào các cổ phiếu rủi ro cao có thể khiến số tiền đó gặp rủi ro quá lớn. Đối với các khoản tiền mà bạn có dự định rút ra trong thời gian ngắn, bạn nên đầu tư vào các tài sản có thanh khoản cao và rủi ro thấp như quỹ ETF, cổ phiếu vốn hóa lớn.

Cổ phiếu là một trong những kênh đầu tư tốt để kiếm lợi nhuận trong dài hạn. Nắm giữ cổ phiếu càng lâu, rủi ro càng được giảm thiểu. Từ đó giúp bạn tiến gần hơn tới mục tiêu đầu tư. Khi áp dụng chiến lược này, bạn cần có khả năng quản trị tâm lý tốt trong những giai đoạn giảm mạnh của thị tường, điều này không phải lúc nào cũng dễ dàng.

Khi bạn xác định được mức độ rủi ro mà bạn có thể chấp nhận, bạn có thể biết được mình nên đầu tư vào cổ phiếu nào. Đầu tư chứng khoán luôn luôn có rủi ro, nhưng một số mã cổ phiếu có mức độ rủi ro thấp hơn những cổ phiếu khác. Cùng với đó, lợi nhuận càng cao thì rủi ro càng lớn, lợi nhuận thấp thì rủi ro thấp.

2. Hiểu các phương pháp phân tích trong đầu tư chứng khoán

Ô tô được chia ra các phân khúc khác nhau, cổ phiếu cũng tương tư như vậy. Khi phân tích một cổ phiếu, bạn có thể xem xét các yếu tố như: Vốn hóa thị trường, ngành nghề kinh doanh, thông tin về việc chi trả cổ tức, tiềm năng phát triển của công ty trong tương lai.

Dưới đây là một số yếu tố chính bạn cần phân tích:

Quy mô của công ty

Một thước đo phổ biến để đánh giá quy mô của một công ty là vốn hóa thị trường của nó. Đây là giá trị của công ty nếu bạn nhân tổng số cổ phiếu đang lưu hành với giá cổ phiếu hiện đang giao dịch trên thị trường. Ví dụ: công ty ABC có 100 cổ phiếu đang lưu hành, giá trị cổ phiếu là 10,000 VNĐ thì vốn hóa thị trường là 1,000,000 VNĐ.

Không có quy định cụ thể nào để xác định một công ty có vốn hóa lớn, vừa hay nhỏ. Công ty vốn hóa lớn thường có vốn hóa thị trường trên 20 nghìn tỷ. Vốn hóa vừa từ 1000 tỷ đến 20 nghìn tỷ. Vốn hóa nhỏ là dưới 1000 tỷ. Cũng có một cách xác định khác là xếp hạng vốn hóa của các công ty từ lớn đến nhỏ. 1/3 số công ty đầu tiên được coi là vốn hóa lớn, 1/3 tiếp theo là vốn hóa vừa, và 1/3 cuối cùng là vốn hóa nhỏ.

Điểm khác biệt giữa công ty vốn hoá nhỏ và vốn hoá lớn

Các công ty nhỏ có điểm mạnh là linh hoạt hơn các công ty vốn hóa lớn, dư địa tăng trưởng cũng nhiều hơn. Vốn hóa nhỏ có thể sẽ trở thành vốn hóa vừa hoặc vốn hóa lớn trong tương lai, nhưng cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn trong việc cạnh tranh với các công ty lớn hơn.

Ngược lại, các công ty vốn hóa lớn có xu hướng ổn định hơn. Với kinh nghiệm và nền tảng tài chính vững chắc, công ty vốn hoá lớn có thể vượt qua nhiều thách thức từ đối thủ cạnh tranh và duy trì được hiệu quả kinh doanh. Nhìn chung, các công ty vốn hóa lớn có nhiều khả năng trả cổ tức hơn.

Phân tích nhóm ngành

Phân tích nhóm ngành giúp bạn hiểu được triển vọng tương lai, điểm mạnh và điểm yếu so với các nhóm ngành khác.

Có rất nhiều cách phân chia nhóm ngành. Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, người ta thường xếp tất cả các công ty vào 19 nhóm ngành. Một số nhóm ngành lớn là Ngân hàng, Bất động sản, Thực phẩm và đồ uống, Tài nguyên cơ bản, Công nghệ thông tin, Bán lẻ, Du lịch và giải trí…

Trong một bối cảnh nền kinh tế cụ thể, sẽ có những nhóm ngành hoạt động tốt hơn những nhóm ngành khác. Ví dụ như giai đoạn phục hồi sau dịch bệnh Covid-19, các khu du lịch mở cửa trở lại thì nhóm ngành Du lịch và giải trí sẽ có hoạt động kinh doanh sôi động hơn, tác động tích cực đến giá cổ phiếu của các công ty trong ngành.

Đầu tư vào nhiều nhóm ngành khác nhau có thể giúp bạn đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.

Phong cách đầu tư chứng khoán

Phong cách đầu tư của bạn tác động rất nhiều đến việc lựa chọn cổ phiếu để đầu tư. Nếu bạn là người chấp nhận mức độ rủi ro cao, bạn có thể đầu tư ngắn hạn và tìm kiếm các công ty đang tăng trưởng nhanh. Nếu bạn là người chấp nhận mức độ rủi ro trung bình, có thể bạn sẽ lựa chọn đầu tư dài hạn vào các doanh nghiệp vốn hóa lớn và có hoạt động kinh doanh ổn định. Một phương pháp đầu tư khác mang lại sự an toàn vào thoải mái cho người mới là đầu tư tích sản. Bạn sẽ mua định kỳ hàng tháng các cổ phiếu an toàn mà bạn tin rằng công ty đó sẽ có tăng trưởng tốt trong dài hạn. Đầu tư vào quỹ ETF cũng là một lựa chọn tốt cho nhà đầu tư tích sản.

Công ty có chia cổ tức không?

Có 2 cách để kiếm tiền trên thị trường chứng khoán. Cách thứ nhất là mua cổ phiếu ở giá thấp và bán với giá cao. Cách thứ 2 là nhận cổ tức.

Không phải tất cả các công ty đều chia cổ tức. Một số công ty chia cổ tức nhiều hơn những công ty khác. Cổ tức là một nguồn thu nhập tương đối đều đặn và nó có thể tạo ra sự hấp dẫn đối với một nhóm nhà đầu tư chứng khoán. Bên cạnh đó, các công ty trả cổ tức thường là những công ty có hoạt động kinh doanh ổn định.

3. Phân tích sâu hơn về công ty trước khi quyết định đầu tư

đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu

Đầu tư cổ phiếu có nghĩa là trở thành chủ sở hữu một phần của công ty. Là một nhà đầu tư, bạn cần tìm kiếm một công ty kinh doanh tốt và tạo ra nhiều lợi nhuận với giá cả hợp lý. Để biết tình hình kinh doanh của công ty, bạn có thể tìm hiểu trong báo cáo tài chính của công ty đó. Báo cáo tài chính của các công ty niêm yết được đăng tải trên các website chuyên về dữ liệu như Vietstock, Cafef… Dưới đây là một số thông tin quan trọng bạn cần đánh giá:

Kiểm tra doanh thu để biết công ty có đang phát triển không

Doanh thu là tổng số tiền thu về từ việc bán hàng hóa và dịch vụ. Nếu doanh thu tăng lên qua các năm thường là một tín hiệu của sự tăng trưởng. Một tín hiệu đáng tin cậy hơn có thể là lợi nhuận ròng, được tính bằng cách lấy doanh thu trừ chi phí. Tăng trưởng doanh thu và tăng trưởng lợi nhuận là thông tin quan trọng hàng đầu để thể hiện sự tăng trưởng của công ty.

Đo lường lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu

Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) là lợi nhuận ròng của công ty chia cho tổng số cổ phiếu đang lưu hành. EPS cao (hoặc EPS có xu hướng tăng) có thể là một dấu hiệu cho thấy công ty đang sử dụng vốn để kinh doanh hiệu quả. Tuy nhiên, EPS cũng có thể tăng vì những lý do khác không liên quan đến tình hình kinh doanh như chia tách cổ phiếu.

Cổ phiếu có rẻ không? Kiểm tra chỉ số P/E

Chỉ số P/E cho bạn biết các nhà đầu tư đang trả bao nhiêu cho một Đồng thu nhập. Nếu bạn đang so sánh hai cổ phiếu với nhau, chỉ số P/E có thể là một công cụ hữu ích. Chỉ số P/E cho bạn biết thị trường đang định giá cổ phiếu rẻ hay đắt..

P/E cao thường có nghĩa là các nhà đầu tư đang kỳ vọng cao về lợi nhuận của công ty trong tương lai, nhưng nó cũng có thể là dấu hiệu cho thấy cổ phiếu bị định giá quá cao. Ngược lại, P/E thấp có thể cho thấy cổ phiếu đang rẻ hoặc có thể là dấu hiệu tiêu cực của hoạt động kinh doanh.

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu

Việc vay nợ là điều bình thường trong kinh doanh. Nhưng nếu một công ty vay nợ quá nhiều là một dấu hiệu cảnh báo rủi ro. Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu cho bạn biết công ty đó vay bao nhiêu tiền trên tổng tài sản.

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu thấp cho thấy rằng công ty vẫn đang kiểm soát tốt các khoản nợ. Nhưng nếu tỷ lệ này cao hơn thì đây là một dấu hiệu cảnh báo rằng công ty đang quá lạm dụng các khoản vay và có thể gặp rủi ro không thanh toán được các khoản nợ dẫn tới vỡ nợ.

Tất cả các tỷ lệ và chỉ số này đều có thể hữu ích trong việc phân tích tình hình kinh doanh của công ty. Nhưng bạn hãy nhớ rằng việc dựa vào chỉ một chỉ số để ra quyết định có thể dẫn đến sai lầm trong đầu tư chứng khoán.

Trong quá khứ, giá cổ phiếu biến động như thế nào?

Trước khi chọn một cổ phiếu, có thể hữu ích nếu bạn xem xét mức độ biến động của nó trong quá khứ. Chỉ số Beta giúp bạn đánh giá mức độ biến động của cổ phiếu. Nó cho phép so sánh cổ phiếu đó biến động cao hơn hay thấp hơn, cùng chiều hay ngược chiều với thị trường chung. Beta càng cao thể hiện mức độ biến động càng lớn. Ngược lại, beta càng thấp thì mức độ biến động càng ít. Mặc dù beta thấp hơn thường được coi là ít rủi ro hơn, nhưng cũng có thể mang lại ít lợi nhuận hơn.

Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu – ROE

Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) là một thước đo về hiệu quả sử dụng vốn của công ty. ROE càng cao có nghĩa là một đồng vốn của công ty đang tạo ra lợi nhuận tốt hơn các công ty khác. Khi đánh giá ROE của một công ty, điều quan trọng là phải so sánh nó với các công ty tương tự, tức là các công ty trong cùng ngành và có quy mô tương đương. Bạn cũng có thể so sánh ROE của năm gần nhất so với các năm trước để xem khả năng sinh lợi của công ty có đang được cải thiện không.

Làm thế nào để so sánh với các đối thủ cạnh tranh? Xem báo cáo phân tích

Các báo cáo phân tích có thể giúp bổ sung thông tin cho quyết định đầu tư của bạn. Báo cáo có thể cho bạn biết điểm mạnh, điểm yếu, mức độ cạnh tranh, các dự án mới,… của công ty. Các báo cáo phân tích cũng theo dõi sự tăng trưởng trưởng lợi nhuận, doanh thu của công ty để đánh giá mức độ tăng trưởng.

4. Quan sát vận động của cổ phiếu trước khi đầu tư

Một cách tuyệt vời để đánh giá cổ phiếu là theo dõi nó trong một khoảng thời gian trước khi quyết định mua. Dữ liệu về hiệu suất trong quá khứ có thể cho bạn góc nhìn cơ bản về hành vi của cổ phiếu. Nhưng nếu bạn đặt mình vào vị trí của cổ đông, bạn sẽ có cảm giác tốt hơn về các vấn đề khi đầu tư và cách bạn xử lý vấn đề đó. Bạn cũng có thể thấy được mức độ thua lỗ hoặc lợi nhuận khi đầu tư chứng khoán.

Bạn đã sẵn sàng đầu tư? Mở tài khoản online trong vòng 5 phút, miễn phí giao dịch 60 ngày đầu tiên tại VPS: Mở tài khoản chứng khoán VPS.