Cách kiểm soát lòng tham và sự sợ hãi khi đầu tư chứng khoán

Lòng tham và nỗi sợ hãi được xem là kẻ thù số 1 của nhà đầu tư chứng khoán, đây là những cảm xúc rất tự nhiên của con người. Việc triệt tiêu cảm xúc là điều gần như không thể nhưng nếu chúng ta không biết kiểm soát và kiềm chế nó thì cũng rất tai hại cho công việc đầu tư. Do vậy, chúng ta cần tìm hiểu các biểu hiện và cách xử lý cảm xúc để việc đầu tư không trở thành áp lực với chúng ta.

Cùng tìm hiểu về lòng tham và sự sợ hãi trong đầu tư chứng khoán và cách kiểm soát, kiềm chế để đầu tư hiệu quả hơn.

Nhận biết lòng tham

Thất bại là mẹ của thành công - Lòng tham là mẹ của thất bại.

Trong đầu tư, sự tham lam là nguyên nhân chính khiến nhiều nhà đầu tư thua lỗ. Tham lam muốn kiếm tiền nhanh nhất, nhiều nhất mà quên đi các nguyên tắc và quản trị rủi ro cần phải có ở những kênh đầu tư nhạy cảm như chứng khoán. Sự thôi thúc của lòng tham khiến NĐT hành động phi lý trí, nhiều cảm xúc, từ đó dẫn đến việc giao dịch quá nhiều, hoặc sử dụng đòn bẩy quá mức.

Đầu tư phải nghĩ đến rủi ro trước tiên, giữ được tiền trước thì lợi nhuận là cái còn lại nhận được. Rủi ro được đưa về mức thấp nhất để tìm kiếm lợi nhuận.

Lòng tham trong đầu tư được thể hiện ở:

Giao dịch liên tục, mua mua bán bán, tầm nhìn quá ngắn hạn.
Sử dụng đòn bẩy quá lớn.
Tư duy 2 chiều, muốn kiếm tiền trên cả cổ phiếu và phái sinh.

Những NĐT chuyên nghiệp luôn có kế hoạch cụ thể cho mỗi quyết định đầu tư. Nếu muốn thành công, hoặc ít nhất là không thua lỗ thì hãy loại bỏ 3 biểu hiện trên bằng cách :

Tầm nhìn đầu tư ít nhất phải 1 tháng, với các deal lãi thì nắm giữ trong vòng 2-3 tháng. Với các deal lỗ thì trung bình nắm giữ trong 2-3 tuần.
Hạn chế dùng đòn bẩy khi chưa có lãi hoặc phương pháp, công thức đầu tư cụ thể
Nên tập trung vào giao dịch cổ phiếu và chỉ tham gia thị trường phái sinh khi cần phòng vệ rủi ro danh mục khi thị trường xấu. Không nên giao dịch song song cổ phiếu và phái sinh

Nỗi sợ hãi

Chúng ta có thể dễ dàng bị cuốn vào sự kịch tính của thị trường chứng khoán trong ngắn hạn và điều đó khiến mọi người nghĩ rằng đầu tư chính là đánh bạc. Họ thấy thị trường chứng khoán sụp đổ và càng chắc chắn cho quan điểm của họ trong nhiều năm tiếp theo. Nỗi sợ hãi sẽ khiến NĐT bỏ đi những nguyên tắc và không tuân thủ kỷ luật, dẫn đến dễ đưa ra các quyết định cảm xúc

Nỗi sợ hãi trong đầu tư được thể hiện ở:

Sợ thua lỗ: không cắt lỗ nhanh mà vẫn cố chấp giữ lấy khoản lỗ, sợ mất tiền. liên tục do dự dẫn đến từ khoản lỗ nhỏ dẫn đến khoản lỗ lớn.
Sợ bị bỏ rơi: lao theo diễn biến giá tăng mạnh sợ bị bỏ lỡ cơ hội mà không chuẩn bị kế hoạch rõ ràng, bị dao động tâm lý khi nghe theo các hô hào trên mạng xã hội mà lao theo.
Sợ mất đi lợi nhuận: tầm nhìn quá ngắn, gồng lỗ và bán non, chuyên gia bán chốt sớm khi cổ phiếu mới lãi 5-7% và tâm lý khi dễ bị dao động trong các pha rung lắc trong phiên của cổ phiếu. Bài toán cân đối rủi ro/lợi nhuận thì không cân xứng khi lãi thì nhỏ mà lỗ thì lại quá lớn.

Những nhà đầu tư có khả năng giữ cái đầu lạnh, tách biệt khỏi tâm lý chung và đứng ngoài chờ đợi thị trường hồi phục – thứ chắc chắn sẽ xảy ra – sẽ thấy sự bán tháo của TTCK là cơ hội làm giàu tuyệt vời. Để vượt qua nỗi sợ hãi :

Đầu tư phải có phương pháp giao dịch nhất quán, có kế hoạch giao dịch rõ ràng, tuân thủ kỷ luật, viết ra kế hoạch giao dịch và nhật ký giao dịch để không bị cảm xúc chí phối.
Hạn chế nghiên cứu và bàn luận quá nhiều về thị trường chung sẽ dễ khiến tâm lý bị dao động theo các luồng tin tức sự kiện.
Hạn chế tiếp xúc với những người tiêu cực, không có cùng phương pháp đầu tư làm xáo trộn kế hoạch đã chuẩn bị trước.
Hạn chế đọc tin tức lan man quá nhiều mà không tập trung vào vấn đề quản trị tâm lý bản thân và quản trị rủi ro danh mục.

Tổng kết

Chứng khoán là một sản phẩm đầu tư tài chính bậc cao, một sân chơi không dành cho những tay mơ không biết gì chỉ đầu tư theo bản năng, phong trào. Cá lớn sẽ nuốt cả bé, kẻ đến trước “móc túi” người đến sau. Và dù trong hoàn cảnh nào thì lòng tham và nỗi sợ cũng có đất để phô diễn nếu con người không biết kiểm soát.