Thiên kiến tự kỷ trong đầu tư

Thiên kiến tự kỷ là gì

Thành kiến tự kỷ (self-serving bias) là một thành kiến nhận thức trong kinh tế học hành vi, theo đó các cá nhân quy những thành công và thành tựu của họ là nhờ chính khả năng của họ trong khi đổ lỗi cho người khác hoặc các yếu tố bên ngoài về thất bại của họ. Theo cách này, nó là một dạng thiên vị quy kết. Thiên kiến tự kỷ được cho là bắt nguồn từ mong muốn khẳng định bản thân đối với thế giới và bảo vệ lòng tự trọng của một người.

Bằng cách quy những kết quả tích cực trở thành các thành tựu cá nhân của chính mình và quy kết những điều tiêu cực cho hoàn cảnh bên ngoài, mọi người tạo ra một kiểu suy nghĩ ngạo mạn và có thể bóp méo nhận thức của họ về khả năng thực tế của họ, dẫn đến việc tiếp tục ra những quyết định kém.

Thiên kiến tự kỷ trong đầu tư

Thiên kiến tự kỷ có thể khiến các nhà đầu tư cho rằng hiệu suất tích cực của các khoản đầu tư là do kiến thức và kỹ năng của họ trong khi quy những khoản lỗ cho các yếu tố thị trường hơn và các yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Quan điểm thiên lệch này có thể dẫn đến sự tự tin thái quá và cái mà tài chính hành vi gọi là “bẫy ưu thế”.

Ví dụ, các nhà đầu tư có thể trở nên quá tự tin vào khả năng lựa chọn cổ phiếu hoặc nhận định thời điểm thị trường của họ, khiến họ chấp nhận rủi ro quá mức. Họ cũng có thể nắm giữ các khoản đầu tư kém hiệu quả quá lâu, hy vọng rằng cuối cùng chúng sẽ hồi phục, thay vì chấp nhận rằng quyết định ban đầu của họ là không chính xác.

Hơn nữa, thiên kiến tự kỷ có thể khiến các nhà đầu tư phớt lờ hoặc loại bỏ những thông tin và lời khuyên mâu thuẫn với niềm tin của họ, bởi vì họ tin rằng khả năng của họ là vượt trội. Sự chống lại thông tin mới này có thể dẫn đến việc không thể thích ứng với các điều kiện thị trường đang thay đổi hoặc không có khả năng nhận ra sai lầm và học hỏi từ chúng, một dạng thành kiến tâm lý được gọi là thiên kiến xác nhận (confirmation bias). Thay vào đó, khi mọi thứ không diễn ra theo đúng kế hoạch, các nhà đầu tư có thể giải thích các khoản lỗ bằng cách đổ lỗi cho điều kiện thị trường, chính sách của chính phủ hoặc các yếu tố khác thay vì thừa nhận vai trò của việc ra quyết định của chính mình.

Cách vượt qua thiên kiến tự kỷ