Cách sử dụng chỉ số P/B để tìm “món hời” trên thị trường chứng khoán

Giá trị sổ sách trên 1 cổ phiếu = (Tổng giá trị tài sản – Giá trị tài sản vô hình – Tổng nợ)/Số lượng cổ phiếu đang lưu hành

P/B cao có phải là xấu?

Chưa hẳn! Vì nếu doanh nghiệp có chất lượng tài sản tốt và triển vọng kinh doanh sáng sủa cũng như chính sách chi trả cổ phiếu hấp dẫn thì NĐT vẫn sẽ sẵn sàng mua vào bất chấp chỉ số P/B ở mức cao. Điều này thường xảy ra đối với những doanh nghiệp ít bị ảnh hưởng của chu kỳ, tức là doanh nghiệp vẫn tăng trưởng lợi nhuận ngay cả trong điều kiện nền kinh tế khủng hoảng như ngành: Thực phẩm, Công nghệ thông tin…

Ví dụ cổ phiếu FPT liên tục duy trì chỉ số P/B cao qua từng năm bất chấp giai đoạn kinh tế khó khăn như 2018-2020 khi P/B trên 2 lần, thời điểm cuối năm 2021 chỉ số P/B thậm chí còn gần 4 lần. Và giá cổ phiếu trên thị trường thì vẫn cứ tăng dần qua từng năm…

P/B thấp có phải là tín hiệu tốt?

Chưa chắc! Vì những doanh nghiệp mang tính chu kỳ cao như thuộc ngành Bất động sản, Chứng khoán, Ngân hàng, Xây dựng… thường có P/B thấp, NĐT không sẵn sàng nắm giữ dài hạn với những doanh nghiệp có mô hình kinh doanh thiếu ổn định. Ngoài ra, nếu triển vọng kinh doanh sắp tới của doanh nghiệp này được dự báo là rất ảm đạm và tình hình này sẽ kéo dài nhiều năm thì chắc chắn mức P/B thấp không phải là món hời bởi có thể nó sẽ còn thấp hơn nữa!

Ví dụ cổ phiếu xây dựng CTD có chỉ số P/B < 1 trong xuyên suốt 3 năm từ 2019-2021 nhưng giá cổ phiếu trên thị trường sau 3 năm thì vẫn vậy, thậm chí còn tệ hơn. Triển vọng ngành kém khả quan cùng sự xáo trộn lớn trong bộ máy lãnh đạo ở CTD đang khiến NĐT chỉ chấp nhận mua cổ phiếu này với giá trị thấp hơn giá trị sổ sách.

Như thế nào mới được xem là “món hời”?

Thực tế thì việc nhìn giá trị P/B đơn thuần không có nhiều ý nghĩa, P/B cao là tốt hay thấp là tốt còn tùy thuộc vào doanh nghiệp đó đang kinh doanh trong ngành nào như phân tích ở trên. Ngoài ra, muốn biết được doanh nghiệp đó có bị định giá thấp hay không thì cũng cần phải so sánh với các đối thủ cùng ngành dựa trên sự đối chiếu về hiệu quả kinh doanh để có góc nhìn toàn diện nhất. Thêm vào đó, NĐT có thể nhìn giá trị P/B nếu so với chính nó trong quá khứ (3-5 năm) để biết được đâu là vùng hấp dẫn để mua và đâu là vùng quá đắt đỏ.

Công thức chung để tìm doanh nghiệp đang bị định giá thấp và là món hời cần được chú ý là:

• Món hời chỉ xuất hiện thường xuyên ở những doanh nghiệp mang tính chu kỳ. Còn những doanh nghiệp ít chịu ảnh hưởng từ chu kỳ, có tình hình kinh doanh ổn định thì rất khó để có cơ hội vì định giá của các doanh nghiệp này luôn cao.
• Ngành/doanh nghiệp đang hình thành đáy chu kỳ kinh doanh và đang bắt đầu hồi phục để mở ra chu kỳ tăng trưởng mới. Nếu doanh nghiệp có P/B thấp nhưng ngành/doanh nghiệp đang rơi từ đỉnh của chu kỳ kinh doanh thì P/B thấp không có nhiều ý nghĩa.
• Kết quả kinh doanh có sự cải thiện trong 1-2 quý gần đây, lợi nhuận tăng giúp giá trị sổ sách tăng theo, là chỉ báo quan trọng cho thấy doanh nghiệp đã thoát khỏi giai đoạn khó khăn.
• Nếu doanh nghiệp có mức P/B thấp hơn so với trung bình ngành, thấp hơn với đối thủ cạnh tranh chính hoặc ít nhất là P/B < 1 thì đó chính là “món hời” để NĐT có thể nắm lấy!

Ví dụ minh họa

Cổ phiếu NKG trong ngành Thép kinh doanh trong ngành mang tính chu kỳ rất cao. Sự đột biến bắt đầu xuất hiện từ cuối năm 2019 đến đầu năm 2020 thì kết quả kinh doanh của NKG có sự chuyển biến mạnh mẽ, đặc biệt là thời điểm quý 3.2020 chứng kiến lợi nhuận tăng 1.230%, đánh dấu bước chuyển mình của NKG sang giai đoạn hồi phục & tăng trưởng nhờ được hưởng lợi từ giá Thép thế giới tăng mạnh sau giai đoạn 2018-2019 tình hình kinh doanh cực kì ảm đạm.

Khi ấy mức P/B của NKG chỉ là 0.9 lần, tức giá trị thị trường chỉ bằng 90% so với giá trị sổ sách. Đây thực sự là một món hời!

Tại thời điểm mua là quý 3.2020 với giá 4.500 đồng cho đến thời điểm giá đạt đỉnh tại 45.000 đồng tại thời điểm quý 3.2022 thì NKG đã tăng hơn 8 lần chỉ trong vòng 2 năm!

Hay như trường hợp của công ty chứng khoán SSI nói riêng và ngành chứng khoán nói chung trải qua giai đoạn năm 2018-2019 tình hình kinh doanh giảm sút khi thanh khoản thị trường thấp nhưng tình hình kinh doanh bắt đầu có chuyển biến rõ nét từ quý 2.2020 khi giá trị giao dịch thị trường chứng khoán tăng nhanh nhờ làn sóng covid bùng phát khiến người đổ xô vào đầu tư chứng khoán.

Thời điểm quý 2.2020 chứng kiến chỉ số P/B xấp xỉ 1, tức giá trị thị trường cũng chỉ tương đương với giá trị sổ sách, đây thực sự là một món hời lớn trong chu kỳ hồi phục của ngành chứng khoán.

Giá cổ phiếu SSI tăng từ 9 lên 50 chỉ trong vòng 2 năm.

Kết luận

Nói chung, việc sử dụng chỉ số P/B để dò tìm doanh nghiệp bị định giá rẻ là cách tiếp cận đúng đắn, tuy nhiên cần phải soi xét kĩ trong bối cảnh cụ thể như thế nào vì không hẳn cứ P/B thấp là tốt. Có nhiều trường hợp P/B thấp mà giá vẫn cứ giảm hoặc giá cổ phiếu chỉ đi ngang làm mất chi phí cơ hội của NĐT. Do đó, NĐT nên kết hợp thêm yếu tố kỳ vọng tăng trưởng doanh nghiệp, đặc biệt là nắm bắt bắt được doanh nghiệp đó đã tạo đáy chu kỳ kinh doanh và bước vào giai đoạn phục hồi, lúc đó những doanh nghiệp có P/B là một món hời cực lớn cho nhà đầu tư giá trị.

Mở tài khoản chứng khoán trong 5 phút

Đăng ký mở tài khoản chứng khoán với chúng tôi để được đào tạo và hỗ trợ đầu tư từ kiến thức căn bản đến những tip đầu tư hiệu quả. Chúng tôi cập nhập những tin tức thông tin mới nhất hằng ngày giúp khác hàng. Đặc biệt hướng dẫn sử dụng công cụ khuyến nghị FIT giúp mọi nhà đầu tư đều có thể kiếm được lợi nhuận trên thị trường chứng khoán.

XEM THÊM:

• Tìm hiểu về phân tích định lượng trong đầu tư chứng khoán
• Vai trò của quản trị rủi ro trong hoạt động đầu tư chứng khoán
• Một số kỹ thuật để kiểm soát rủi ro trong giao dịch chứng khoán
• Các giai đoạn của một bong bóng tài chính
• Chu kỳ bầu cử tổng thống Mỹ và thị trường chứng khoán
• Tái cơ cấu nợ ngân hàng là gì?